گزارش منتشر شده در سایت نهاد وابسته به ریاست جمهوری از فساد و رانت اقتصادی در فولاد مبارکه

یک میلیارد و 230 میلیون دلار یارانه پنهان در یک سال به کارخانه‌ای که زاینده‌رود را خشک کرد

ساعت 24- شبکه مطالعات سیاستگذاری عمومی یک نهاد مطالعاتی – پژوهشی است که در هر استان زیر مجموعه دارد و زیر نظر حسام‌الدین آشنا اداره می‌شود. به این ترتیب آنچه از سوی شبکه مطالعات و سیاستگذاری عمومی انتشار می‌یابد دست‌کم موافقت ضمنی مدیران این زیرمجموعه را به دست آورده است.

این شبکه در تازه‌ترین اثر انتشاراتی‌اش گزارش مشروحی درباره نقش یارانه‌های انرژی در تخریب مدیریت و اضمحلال تدریجی صنایع کشور که توسط مهدی آگاه فعال اقتصادی و مریم حسنی کارشناسی اندیشکده تدبیر آب تهیه شده است. در این گزارش نگاه دقیقی به فرآیند تولید مجتمع فولاد مبارکه اصفهان شده و نشان داده می‌شود که این کارخانه فقط با استفاده از یارانه انرژی با قیمت‌های بسیار پایین‌تر سودآوری نشان می‌دهد و در شرایط دریافت انرژی با قیمت‌های واقعی زیان دارد. با توجه به آنچه در این گزارش کارشناسی آمده است آیا ادامه این روند مقرون به صرفه است؟ آیا باید زاینده‌رود دیگری خشک شود تا فولاد مبارکه ادامه حیات یابد؟

یارانه‌ی انرژی پرداختی به ازای تولید یک تن فولاد در صنایع ایران

از آنجا که فرآیند فولادسازی در ایران، عمدتاً به روش احیای مستقیم با بکارگیری گاز طبیعی به عنوان عامل احیا صورت می‌گیرد، در این مقاله سعی‌شده میزان یارانه‌های انرژی پرداختی در این فرآیند محاسبه شود.

مراحل اصلی تولید فولاد در این فرایند عبارت است از گندله‌سازی، احیای مستقیم و تبدیل آهن اسفنجی ناشی از احیا به فولاد در کوره‌های قوس الکتریکی.

بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط «سازمان بهره‌وری انرژی ایران»، در سه مرحله‌ی؛ گندله‌سازی، احیای مستقیم و روش کوره قوس الکتریکی به 325 مترمکعب گاز طبیعی و 856 کیلو وات‌ ساعت برق نیاز است.

کل فرآیند سه مرحله اصلی تولید یک تن فولاد احیای مستقیم با مصرف 556 متر مکعب گاز طبیعی صورت می‌پذیرد.

اکنون که قیمت نفت و به تبع آن قیمت گاز طبیعی در دنیا کاهش یافته است، قیمت گاز طبیعی صادراتی ایران به عراق به ازای هر مترمکعب 25 سنت است. بنابراین، به ازای تولید یک تن فولاد در این کارخانه‌ها ارزش انرژی مصرف شده 139 دلار است.

در حال حاضر قیمت فروش گاز طبیعی به صنعت فولاد در کشور 1320 ریال برای هر مترمکعب است، که با نرخ تبدیل دلار معادل 35,000 ریال، 3.8 سنت می‌شود.

میزان کل یارانه دریافتی فولاد مبارکه اصفهان در سال 1392 برابر با 1.231.200.000 دلار محاسبه می شود.

بنابراین کارخانه‌های تولید فولاد به روش احیای مستقیم تنها 21.12 دلار از 139دلار هزینه انرژی را پرداخت و بقیه را که حدود 118 دلار در تن است تحت عنوان یارانه «بی‌هدف» دریافت و به تولید فولاد کشور وجاهت اقتصادی می‌دهند.

قیمت شمش فولاد ایران در ژانویه 2016 برابر با 289 دلار در هر تن بوده است. پس سهم یارانه مخفی انرژی در صنعت فولاد گازی برای تولید یک تن شمش فولاد فقط در سه فرآیند اصلی تقریباً 41 درصد از قیمت فروش آن را تشکیل می‌دهد.

در سال 2014 تولید فولاد به روش احیای مستقیم در ایران 14.6 میلیون تن بوده است. می‌توان گفت در این سال دولت‌مردان ایران در کمال سخاوت حداقل 1,722,800,000 دلار یارانه مخفی انرژی به صنعت فولاد گازی کشور جایزه داده‌اند. بدبختانه برخی همتایان ناآگاه ایشان صنعت فولاد به روش احیای مستقیم با استفاده از گاز طبیعی را سودآور پنداشته و برای تولید این نوع فولاد تا میزان 55 میلیون تن در سال برنامه‌ریزی کرده‌اند.

تأثیر یارانه انرژی در سودآوری صنعت فولاد مبارکه اصفهان

شرکت فولاد مبارکه اصفهان به عنوان بزرگترین مجتمع صنعتی کشور در سال 1392 به تولید قریب 5 میلیون 400 هزار تن فولاد دست یافته است. این شرکت با ارائه صورت سود و زیان برای سال مالی منتهی به 29 اسفند ماه1392، سود ناشی از فعالیت‌های عادی، قبل از کسر مالیات آن شرکت را 35,264,243,000,000 ریال اعلام کرده است. برای سهولت در محاسبات، این عدد را به معادل دلاری آن تبدیل می‌کنیم، سود این کارخانه در سال 92 معادل 1,007,549,80دلار می‌شود.

به گزارش ساعت 24، در همین سال پایین‌ترین قیمت صادراتی گاز ایران 43 سنت برای هر متر مکعب بوده است. در حالی که کارخانه‌های فولاد کشور برای هر متر مکعب گاز طبیعی تنها 2 سنت پرداخت می‌کردند.

بنابراین در سال 92 فولاد مبارکه اصفهان به ازای مصرف هر متر مکعب گاز 41 سنت یارانه دریافت کرده است. به گزارش ساعت 24، محاسبات نشان می‌دهد به ازای تولید یک تن فولاد خام کل انرژی حرارتی و الکتریکی در کارخانه فولاد مبارکه اصفهان با مصرف 556 مترمکعب گاز طبیعی حاصل شده است، یارانه‌ی انرژی دریافتی این کارخانه در سال 92 به ازای تولید هر تن فولاد 228دلار است.

با توجه به تولید 5 میلیون 400 هزار تن فولاد در سال 92، میزان کل یارانه دریافتی فولاد مبارکه اصفهان در این سال برابر با 1,231,200,000 دلار محاسبه می‌شود.

باید توجه کرد این میزان یارانه نه در بودجه کشوری وارد و نه به طور شفاف به اطلاع نمایندگان ملت رسیده است. برعکس وزرای نفت و صنایع همواره کوشیده‌اند که نرخ فروش گاز صادراتی ایران را از ملت مخفی نگه دارند.

چنانچه کارخانه فولاد مبارکه اصفهان یارانه‌ای در پوشش گاز ارزان دریافت نمی‌کرد ترازنامه این کارخانه با زیانی معادل 223.650.200 دلار روبرو بود.

بنابراین در سال مذکور چنانچه کارخانه فولاد مبارکه اصفهان یارانه‌ای در پوشش گاز ارزان دریافت نمی‌کرد ترازنامه این کارخانه با زیانی معادل 223,650,200 دلار روبرو بود.

بی‌شک مدیران و وزیرانی که به کمک علم کیمیا ضرر فاحش در صنعت فولاد را به چنین سود افسانه‌ای تبدیل کرده‌اند لایق هر میزان حقوق، پاداش و جبران خدمات هستند!!

رئیس جمهور محترم اگر در صدد شناخت ریشه و حجم فساد مالی در سطوح مدیریت اقتصادی کشور هستند، بدانند فقط در شرکت فولاد مبارکه اصفهان در سال 92 مبلغ تخصیص یافته جهت اشاعه فساد معادل 1,231,200,000 دلار بوده است.

توجیه اقتصادی انتقال فولاد مبارکه از بندرعباس به بالادست زاینده رود، خشکاندن این رودخانه تاریخی و تجاوز به حقوق کشاورزان حقابه دار تنها بخشی از مضار این یارانه‌های فسادآور در گذشته بوده است.