عروسک‌های روستای« تاجمیر » می خواهند جهانی شوند

ساعت24-پروژه «ترسیب کربن» پس از ده سال به نتیجه رسید و امروز با تشکیل صندوق تعاونی بدون کمک سازمان ملل ادامه پیدا می کند. موفقیت طرح در خراسان جنوبی باعث شد طرح ترسیب برای 16 استان دیگر هم اجرایی شود. این طرح بخشی از جامعه روستایی خراسان جنوبی را صاحب شغل کرد. 45درصد از صاحبان مشاغل جدید شامل زنان روستایی هستند. از رهگذر این طرح، عروسک‌های روستای« تاجمیر » در فهرست میراث ملی سازمان میراث فرهنگی ثبت شده‌اند و امروز سودای جهانی شدن را دارند.

اما این طرح نتوانست نوجوان 13ساله روستایی را به آرزوی خود برساند. «الیاس» آرزوی «نویسنده شدن» دارد اما زندگی آنقدر برای درآمد مادر عروسک‌سازش که گاهی به 500هزار تومان می‌رسد، چاله چوله آماده کرده است که پولی برای فرستادن پسرک به شهر باقی نمی‌گذارد. تازه این درآمد هم تنها به فصل سرد سال که کشت و کار روستا تعطیل است محدود می‌شود نه همه سال. الیاس کلاس ششم است و نشستن پشت میز کلاس درس در دوره راهنمایی به حسرت بزرگ زندگی او تبدیل شده است. الیاس به همان داستان هایی که برای عروسک‌های مادر می‌نویسد، دلخوش است. داستان هایی که روی پارچه به عروسک‌ها سنجاق می‌شوند تا قصه‌ها، آرزوها و درد دل های زنان تاجمیری را به گوش همه برساند. مادر او «گل بی‌بی آریا کلندر زهی» از بین زنان 6 روستا مقام اول را در عروسک‌سازی به دست آورده است. به گفته «سعادت سیاری » تسهیلگر پروژه ترسیب کربن، گل بی‌بی «خلاق ترین» عروسک ساز خراسان جنوبی است. او برای نخستین بار توانسته عروسکی نشسته را از مواد بازیافتی روستایی بسازد. عروسک، مادری است روستایی که در حال خواباندن کودک روی پاهایش است. تلاش زیادی نمی‌خواهد تا لالایی زنی که می‌خواهد نوزادش را آرام کند، بشنوی. زن‌عموی الیاس، «خدیجه خانم نهتانی» هم از عروسک‌سازهای خوب تاجمیر است. او نخستین زنی است که لبخند را روی صورت عروسک ها کوک زد. عروسک‌های ساخته شده توسط زنان خراسان جنوبی بخوبی تنوع پوشش زنان این استان کویری را نشان می‌دهند. این یک فرصت برای بهره برداری گردشگری از زاویه مردم شناسی به استان داده است. این عروسک‌ها از طرف پروژه خریداری می‌شود و در بازارهای مختلف به فروش می‌رسد. پروژه ترسیب کربن طرحی از سوی سازمان ملل است که با مدیریت سازمان جنگل‌ها و با هدف جلوگیری از تخریب منابع طبیعی از سوی دام‌ها انجام می‌گیرد. آن‌طور که یکی دیگر از زنان روستایی می‌گوید تهرانی‌ها مشتری اول عروسک‌های تاجمیری هستند. او و 4خواهرش که ازدواج کرده‌اند، ماهانه از فروش عروسک ها تا 200هزارتومان درآمد دارند. به گفته او عروسک ها تنها سنگ صبور زنان روستایی برای گفتن از آرزوهایش نیستند بلکه زنان روستا را از بیکاری مطلق نجات داده‌اند.

«افسانه احسانی» کارشناس اکوتوریسم به همراه گروه خود به زنان روستا یاد داد که در قالب عروسک ها رازهای مگوی زنان خود را به تصویر بکشند. الیاس می‌گوید: قصه عروسک های زن عمو را او نمی‌نویسد چون خدیجه خانم خودش بچه باسواد دارد. اما بی‌پولی ممکن است خیلی از این بچه‌های این روستا را به سرنوشت الیاس دچار کند. مدرسه روستا تا کلاس ششم دارد و آنها باید برای ادامه تحصیل به «سربیشه » بروند که این رفتن برای همه میسر نیست. مردان روستا هم بعد از آنکه آسمان به آنها پشت کرد و نبارید راه شهرهای دیگر را برای کارگری در پیش گرفتند. طرح ترسیب کربن به گفته «علیرضا یاری» مدیر اجرایی پروژه ترسیب کربن در خراسان جنوبی به هدف اصلی خود که جلوگیری از تخریب منابع طبیعی است رسیده و در یک دهه 37درصد تن لخت و عور کویر را شولایی سبز پوشانده است. عروسک‌سازی تنها شغل ایجاد شده برای جامعه روستایی نیست و «عرقگیری» و کاشت گیاهان دارویی هم به ایجاد درآمد پایدار برای جوامع روستایی بویژه زنان روستایی منجر
شده است.بادهای 120روزه، خشکسالی که حالا 17سال شده است؛ تخریب پوشش گیاهی و به دنبال آن معیشت اصلی جوامع روستایی یعنی کشاورزی و دامداری باعث شد تا خراسان جنوبی به پایلوت طرح «پروژه ترسیب کربن»از سوی دفتر عمران سازمان ملل تبدیل شود. طرحی که با کمک سازمان جنگل ها، منابع طبیعی و آبخیزداری اجرا می‌شود. علاوه بر عروسک ها، گردن بند و دستبندهای پر نقش و نگار زنان روستایی هم خواهان زیادی دارد. گیاهان دارویی تهیه شده توسط جامعه روستایی از مرغوبترین «عرقیات» موجود در بازار است. ده سال پیش گیاهان دارویی خیلی مورد استقبال جوامع روستایی بویژه زنان قرار نگرفت. آنها برای آموزش باید از روستا بیرون می‌رفتند. درمیان آنها تنها «زری سعادتی» بود که چادر همت ش را به کمر بست و برای 2روز از روستا بیرون زد. همسر او قطع نخاع است و زری خانم باید زندگی را می‌چرخاند. او امروز نزدیک به 700 هزار تومانی که وام گرفته است را پس داده و حالا بین 150 تا 180 هزار تومان درآمد ثابت دارد. به نظر خودش درآمد خوبی دارد: «ما گوشت و لبنیات را از گله خود می‌گیریم، نمی‌خریم» برای اهالی روستا هم خیر و برکت دارد. وقتی مردم به صحرا می‌روند می‌گوید برای او هم گیاهان دارویی بچینند و پولش را بگیرند. خشکسالی دفتر رشد برخی از گیاهان دارویی را بسته است. زری به کسانی که چاه آب دارند گفته است برای او «کاسنی» بکارند. حالا یکی دیگر از زنان روستای «حسن کلنگی» هم «عرقگیر»گیاهان دارویی شده است.
مشتریانی هم از زاهدان، قم و مشهد دارند. این طرح که یک صندوق تعاون روستایی دارد 1773عضو دارد که 45 درصد آنان را زنان تشکیل می‌دهند. مردان بیشتر به سمت مشاغلی چون تولید «قارچ» و «مرتع داری»رفته‌اند. آنها امروز 115میلیون تومان در صندوق توسعه رو ستایی سرمایه دارند. این طرح‌ها توانسته است 37درصد به پوشش گیاهی منطقه اضافه کند. موفقیت این طرح باعث شد تا ترسیب کربن در 16استان دیگر هم
اجرایی شود.